Sầu riêng là loại cây ăn trái có giá trị kinh tế cao, được trồng phổ biến ở nhiều vùng nhiệt đới, đặc biệt là ở Đông Nam Á. Để đảm bảo năng suất và chất lượng, việc chăm sóc, bón phân đúng cách là yếu tố vô cùng quan trọng. Tuy nhiên, bón phân đạm cho sầu riêng trong mùa mưa cần được hạn chế và kiểm soát kỹ lưỡng để tránh những tác động tiêu cực đến cây trồng và môi trường. Dưới đây là những lý do cụ thể giải thích tại sao cần hạn chế bón phân đạm cho sầu riêng trong mùa mưa.
Sự rửa trôi và thất thoát dinh dưỡng
Mùa mưa đi kèm với lượng mưa lớn và liên tục. Khi bón phân đạm trong điều kiện này, nguy cơ rửa trôi là rất cao. Nước mưa sẽ làm phân đạm tan nhanh và thấm xuống đất, cuốn trôi các dưỡng chất khỏi vùng rễ hấp thụ, dẫn đến thất thoát phân bón. Kết quả là cây sầu riêng không được cung cấp đủ dinh dưỡng cần thiết, làm giảm hiệu quả bón phân và gây lãng phí nguồn lực.
Sự rửa trôi này không chỉ làm giảm hiệu quả kinh tế mà còn dẫn đến ô nhiễm nguồn nước. Nitrat từ phân đạm bị cuốn trôi có thể xâm nhập vào nguồn nước ngầm hoặc chảy ra sông, suối, gây ảnh hưởng xấu đến hệ sinh thái và sức khỏe con người.
Nguy cơ gây úng nước và suy yếu bộ rễ
Trong mùa mưa, đất thường xuyên ở trạng thái ẩm ướt hoặc ngập úng, làm giảm khả năng thoáng khí. Khi kết hợp với việc bón phân đạm, quá trình phân hủy các chất hữu cơ và hấp thụ đạm bị cản trở, dẫn đến việc tích tụ các hợp chất có hại như nitrit. Điều này làm cho bộ rễ của cây sầu riêng dễ bị tổn thương, thối rễ và suy giảm khả năng hấp thụ dưỡng chất.
Việc bộ rễ bị suy yếu khiến cây không thể hấp thụ đầy đủ các chất dinh dưỡng, dẫn đến giảm sức đề kháng, dễ bị tấn công bởi nấm bệnh và sâu bệnh hại, đặc biệt là các bệnh liên quan đến thối rễ như nấm Phytophthora.
Tác động đến sinh trưởng và phát triển
Phân đạm đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy quá trình sinh trưởng và phát triển của cây trồng, giúp tăng cường quá trình tổng hợp protein và xây dựng tế bào. Tuy nhiên, việc bón quá nhiều phân đạm trong mùa mưa có thể kích thích cây sầu riêng sinh trưởng mạnh mẽ về phần thân lá, dẫn đến hiện tượng mất cân đối sinh trưởng.
Sự phát triển quá mức của thân lá làm tiêu hao nhiều năng lượng và dưỡng chất, ảnh hưởng đến quá trình phân hóa mầm hoa và đậu quả. Do đó, việc bón phân đạm không đúng cách sẽ làm giảm năng suất trái và chất lượng của sầu riêng.
Tăng nguy cơ bệnh tật
Môi trường ẩm ướt trong mùa mưa là điều kiện lý tưởng cho các loại nấm bệnh phát triển. Việc bón nhiều phân đạm trong điều kiện này làm cây sầu riêng dễ mắc các bệnh về lá như nấm hồng, thán thư, và bệnh phấn trắng. Các loại bệnh này thường phát triển nhanh chóng khi cây có lượng đạm cao, làm cho lá non dễ bị nhiễm bệnh và tổn thương.
Hơn nữa, cây có lượng đạm cao thường có mô mềm, dễ bị sâu bệnh tấn công, làm tăng nhu cầu sử dụng thuốc bảo vệ thực vật và gây ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm cuối cùng.
Tối ưu hóa phương pháp bón phân trong mùa mưa
Để đảm bảo cây sầu riêng phát triển tốt trong mùa mưa mà không gặp phải các vấn đề kể trên, người nông dân cần thực hiện một số biện pháp tối ưu hóa phương pháp bón phân:
- Giảm lượng phân đạm: Hạn chế bón phân đạm hoặc điều chỉnh lượng bón phù hợp, tránh bón quá nhiều trong giai đoạn mưa lớn.
- Sử dụng phân chậm tan: Lựa chọn các loại phân chậm tan hoặc phân bón có thành phần hữu cơ, giúp giảm thiểu nguy cơ rửa trôi và thất thoát dưỡng chất.
- Bổ sung phân kali và phân lân: Tăng cường bón phân kali và lân để thúc đẩy quá trình cứng cáp của cây, tăng cường sức đề kháng và cải thiện quá trình phân hóa mầm hoa.
- Chia nhỏ liều lượng bón: Thay vì bón một lần với lượng lớn, nên chia nhỏ lượng phân ra thành nhiều lần bón với liều lượng vừa phải để đảm bảo cây hấp thụ được dưỡng chất mà không bị rửa trôi.
- Kết hợp biện pháp canh tác hợp lý: Tạo rãnh thoát nước, nâng cao luống trồng và áp dụng các biện pháp thoát nước nhanh chóng để bảo vệ bộ rễ.
Việc bón phân đạm cho sầu riêng trong mùa mưa cần được cân nhắc và điều chỉnh phù hợp nhằm tránh những hậu quả tiêu cực như rửa trôi dưỡng chất, tổn thương rễ, phát triển không cân đối và gia tăng nguy cơ bệnh tật. Bằng cách thực hiện các biện pháp bón phân đúng cách và khoa học, người nông dân có thể bảo vệ sức khỏe của cây sầu riêng, đảm bảo năng suất và chất lượng trái cây tốt nhất.
