Trong thời đại người tiêu dùng ngày càng chú trọng đến sức khỏe, các sản phẩm gắn mác “organic” (hữu cơ) hay “clean label” (nhãn sạch) trở nên phổ biến. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu đúng ý nghĩa thực sự của các nhãn này. Liệu sản phẩm có nhãn “hữu cơ” là đảm bảo an toàn? Chứng nhận USDA, EU Organic, JAS của Nhật có đáng tin cậy? Việc hiểu rõ các loại nhãn mác không chỉ giúp bạn tiêu dùng thông minh mà còn tránh bị đánh lừa bởi những sản phẩm “gắn mác cho có”.
Hiểu đúng khái niệm “nhãn mác thực phẩm sạch và hữu cơ”
Thực phẩm sạch là những sản phẩm được nuôi trồng, chế biến và bảo quản trong điều kiện đảm bảo vệ sinh, không tồn dư hóa chất độc hại, không bị nhiễm khuẩn hoặc ô nhiễm môi trường. Trong khi đó, thực phẩm hữu cơ tuân thủ các quy chuẩn khắt khe hơn: từ đất trồng, nguồn nước, giống cây – con đến phương pháp canh tác, tất cả đều phải đảm bảo không sử dụng phân bón hóa học, thuốc trừ sâu tổng hợp, kháng sinh hoặc hormone tăng trưởng.
Chính vì vậy, để chứng minh sản phẩm đủ chuẩn “organic”, nhà sản xuất cần trải qua quy trình kiểm định gắt gao từ các tổ chức chứng nhận uy tín trên thế giới. Và đây là lúc người tiêu dùng cần biết cách đọc và hiểu những thông tin này.
Tìm hiểu về ác chứng nhận thực phẩm hữu cơ phổ biến
Nếu bạn từng cầm một gói yến mạch, một chai nước ép hay một túi rau gắn mác “organic” và tự hỏi liệu nó có thật sự đáng tin, thì câu trả lời nằm ở các chứng nhận hữu cơ uy tín trên bao bì. Những biểu tượng nhỏ này là minh chứng cho quá trình kiểm định nghiêm ngặt, đảm bảo sản phẩm đáp ứng đủ các tiêu chuẩn về an toàn, nguồn gốc và phương pháp sản xuất. Dưới đây là ba chứng nhận hữu cơ được công nhận toàn cầu mà bạn nên biết và học cách nhận diện:
USDA Organic – Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ
Đây là một trong những chứng nhận hữu cơ nổi tiếng và đáng tin cậy nhất thế giới, đặc biệt phổ biến tại thị trường Mỹ và các nước nhập khẩu hàng Mỹ. USDA Organic không chỉ yêu cầu khắt khe ở khâu sản xuất mà còn kiểm soát xuyên suốt toàn bộ chuỗi cung ứng, từ trồng trọt, chế biến, đóng gói cho đến vận chuyển.
Các tiêu chuẩn chính của USDA Organic gồm:
- Không sử dụng thuốc trừ sâu tổng hợp, phân bón hóa học và chất điều hòa sinh trưởng tổng hợp.
- Không dùng kháng sinh hoặc hormone tăng trưởng trong ngành chăn nuôi.
- Không được phép sử dụng giống biến đổi gen (GMO) trong bất kỳ giai đoạn nào.
- Quá trình sản xuất – chế biến – đóng gói phải được kiểm tra định kỳ và thực hiện trong môi trường tách biệt với sản phẩm không hữu cơ.
Các cấp độ nhãn mác USDA Organic:
- 100% Organic: Tất cả thành phần (bao gồm cả phụ gia, chất điều vị…) đều có nguồn gốc hữu cơ.
- Organic: Ít nhất 95% thành phần là hữu cơ. 5% còn lại vẫn phải thuộc danh sách cho phép.
- Made with organic ingredients: Tối thiểu 70% thành phần là hữu cơ. Sản phẩm không được gắn logo USDA, nhưng vẫn phải liệt kê rõ các thành phần hữu cơ.
Cách nhận diện: Logo hình tròn với hai nửa màu xanh lá cây và nâu đất, in chữ “USDA ORGANIC” – thường đặt ở góc dưới hoặc mặt sau sản phẩm.
EU Organic – Chứng nhận hữu cơ của Liên minh châu Âu
Nếu bạn đang mua các sản phẩm đến từ châu Âu hoặc có xuất xứ từ các nước châu Á nhưng nhập khẩu qua EU, thì chứng nhận EU Organic (Euro Leaf) là dấu hiệu bạn cần tìm. Đây là một trong những tiêu chuẩn minh bạch và nghiêm ngặt hàng đầu, được áp dụng cho cả sản phẩm sản xuất và tiêu thụ trong khối Liên minh châu Âu.
Những yêu cầu cốt lõi của EU Organic bao gồm:
- Ít nhất 95% thành phần nông nghiệp phải có nguồn gốc hữu cơ.
- Cấm tuyệt đối sử dụng GMO, thuốc trừ sâu tổng hợp, chất bảo quản nhân tạo và phẩm màu tổng hợp.
- Quy trình sản xuất phải đảm bảo khả năng truy xuất nguồn gốc minh bạch từ nông trại đến tay người tiêu dùng.
- Các nhà sản xuất bắt buộc phải được thanh tra hàng năm bởi các tổ chức được EU ủy quyền.
Cách nhận diện: Biểu tượng hình chiếc lá trắng được tạo thành từ các ngôi sao, đặt trên nền xanh lá cây tươi sáng – tượng trưng cho cam kết với thiên nhiên và sự bền vững.
JAS – Tiêu chuẩn hữu cơ của Nhật Bản
JAS (Japanese Agricultural Standard) là tiêu chuẩn do Bộ Nông – Lâm – Ngư nghiệp Nhật Bản ban hành, áp dụng cho cả sản phẩm nội địa và hàng xuất khẩu. Nhật Bản nổi tiếng khắt khe về an toàn thực phẩm, do đó chứng nhận JAS Organic được đánh giá cao tại thị trường châu Á và thường thấy trên các loại trà xanh, gạo, rau củ đóng gói nhập khẩu từ Nhật.
Điều kiện để đạt JAS Organic:
- Đất trồng không sử dụng hóa chất tổng hợp ít nhất 2 năm trước thời điểm gieo trồng.
- Quá trình canh tác phải bảo vệ hệ sinh thái, không làm suy thoái đất, không làm tổn hại đa dạng sinh học.
- Nhà sản xuất phải có hệ thống kiểm tra nội bộ và chịu sự đánh giá khách quan từ tổ chức bên ngoài.
- Chỉ những tổ chức được chứng nhận JAS mới được phép gắn nhãn hữu cơ.
Cách nhận diện: Logo hình chiếc lá nằm ngang trong khung oval, bên trong có chữ “JAS” – thường được in rõ ràng phía trước bao bì.
Việc hiểu rõ các chứng nhận hữu cơ không chỉ giúp bạn phân biệt sản phẩm thật sự sạch và an toàn, mà còn giúp đầu tư đúng đắn cho sức khỏe của gia đình. Ở phần tiếp theo, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu kỹ hơn cách đọc nhãn một cách thông minh, tránh bị đánh lừa bởi các cụm từ tiếp thị mập mờ như “natural”, “green” hay “healthy”.
Cách đọc nhãn mác một cách thông minh và tránh hiểu sai
Không ít người tiêu dùng hiểu nhầm rằng chỉ cần có từ “organic” hay “natural” trên bao bì là đủ. Trên thực tế, chỉ khi có chứng nhận cụ thể từ các tổ chức nêu trên, sản phẩm mới được xem là đạt chuẩn hữu cơ.
Một số lưu ý khi đọc nhãn:
- Kiểm tra logo chứng nhận: Hãy tìm các biểu tượng chính thức như USDA Organic, EU Organic, JAS…
- Xem thành phần: Sản phẩm thật sự hữu cơ phải ghi rõ % thành phần hữu cơ.
- Tìm tên tổ chức chứng nhận: Ví dụ “Certified by ECOCERT”, “Control Union certified”, “Bioagricert”…
- Tránh nhãn mác mập mờ: Các cụm như “natural”, “farm fresh”, “green food”… không đồng nghĩa với “organic”.
Theo báo cáo của International Federation of Organic Agriculture Movements (IFOAM), vào năm 2023 có hơn 72 triệu ha đất nông nghiệp toàn cầu đạt chuẩn hữu cơ, nhưng chưa đến 1% sản phẩm tại chợ truyền thống được kiểm định rõ ràng về chất lượng. Điều này cho thấy việc hiểu nhãn mác là cực kỳ quan trọng.
Tại sao cần hiểu đúng nhãn mác thực phẩm hữu cơ?
Hiểu nhãn không chỉ giúp người tiêu dùng mua đúng giá trị, mà còn:
- Bảo vệ sức khỏe: Tránh mua phải hàng “gắn mác sạch” nhưng tiềm ẩn hóa chất độc hại.
- Tránh lãng phí tiền bạc: Không chi trả cao cho sản phẩm không đạt tiêu chuẩn.
- Hỗ trợ phát triển nông nghiệp bền vững: Góp phần ủng hộ nông dân và doanh nghiệp làm ăn minh bạch.
Trong bối cảnh thị trường “trăm hoa đua nở” với đủ loại nhãn mác thực phẩm, việc biết cách đọc nhãn một cách thông minh và hiểu đúng ý nghĩa các chứng nhận sẽ giúp người tiêu dùng bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình, đồng thời không bị đánh lừa bởi chiêu trò tiếp thị.
Khi đứng trước một sản phẩm hữu cơ, đừng chỉ nhìn vào giá tiền hay bao bì đẹp mắt – hãy dành vài giây đọc kỹ nhãn mác, bởi đó là tấm hộ chiếu an toàn cho mỗi bữa ăn của bạn.
